Zmiany demograficzne wyzwaniem dla polityki spójności

Problematyka starzenia się społeczeństwa oraz możliwości wykorzystania środków Europejskiego Funduszu Społecznego w latach 2014-2020, w celu łagodzenia skutków zachodzących przemian demograficznych była głównym tematem seminarium „Pożądane kierunki interwencji polityk publicznych w kontekście przemian demograficznych w Polsce". Spotkanie, które odbyło się 14 stycznia 2014 r. w Warszawie, otworzył wiceminister infrastruktury i rozwoju Paweł Orłowski.

odczas seminarium w Warszawie przedstawiono propozycje pomiaru poziomu rozwoju regionalnego za pomocą dwóch syntetycznych wskaźników, uwzgledniających sytuację społeczno-gospodarczą i charakterystykę demograficzną analizowanych województw - wskaźnika zmian demograficznych (DCI – demographic change index) oraz regionalnego indeksu aktywnego starzenia (AAI - active ageing index). Prezentacja Cristiny Martinez-Fernandez z OECD, dotyczyła najważniejszych wyników analizy porównawczej sytuacji społeczno-gospodarczej w latach 2000-2010, na tle państw UE-27 oraz OECD, w kontekście pojawiających się wyzwań demograficznych w 11 polskich województwach (dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, lubelskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim, opolskim, podkarpackim, podlaskim, pomorskim i śląskim). Wyniki przeprowadzonych analiz znajdują się w raporcie OECD pn. „Prioritising Actions for Demographic Transitions and Ageing in selected regions of Poland” (wersja do pobrania poniżej).

Z kolei Jolanta-Perek-Białas z Uniwersytetu Jagiellońskiego przedstawiła wyniki ekspertyzy dotyczącej wartości indeksu aktywnego starzenia na poziomie regionalnym. Ponadto, w trakcie spotkania przedstawiciel Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego zaprezentował uczestnikom sposób, w jaki władze samorządowe wykorzystały w programowaniu środków z EFS na lata 2014-2020 wyniki i doświadczenia wyniesione z realizacji projektu badawczego pn. „Lokalne scenariusze zmian demograficznych: polityki publiczne i strategie, dotyczące zrównoważonego rozwoju, rozwoju umiejętności i wzrostu zatrudnienia”. Inicjatywa ta została zrealizowana w latach 2012-2013 przez MIR we współpracy z OECD, w partnerstwie z władzami samorządowymi trzech województw: łódzkiego, małopolskiego oraz pomorskiego.

Celem seminarium było również przybliżenie przedstawicielom samorządów wojewódzkich założeń dotyczących kontynuacji programu krajowego pn. "Solidarność Pokoleń. Działania dla zwiększenia aktywności zawodowej osób w wieku 50+”. Przedstawiła je Małgorzata Sarzalska z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.

Główne wnioski wypływające z wygłoszonych prezentacji oraz dyskusji, które odbyły się w trakcie seminarium pokazują, że wyzwania wynikające z przemian demograficznych zachodzących w Polsce powinny być istotnym elementem wsparcia udzielanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach nadchodzącej perspektywy finansowej UE. Działania skierowane do osób starszych powinny być jednocześnie realizowane w sposób bardziej elastyczny i dopasowany do potrzeb, w zależności od wieku i etapu życia zawodowego uczestników projektów, współfinansowanych z EFS. W szczególności istnieje konieczność:

• Zwiększania poziomu zatrudnienia osób starszych (w wieku 50+), m.in. poprzez inwestowanie w zdrowsze i bardziej przyjazne warunki pracy, upowszechnianie wśród pracodawców zalet wdrażania strategii zarządzenia wiekiem, koncentrację na działaniach profilaktycznych, służących wzmacnianiu potencjału zdrowotnego osób pracujących, sprzyjających wydłużaniu wieku aktywności zawodowej;
• Podnoszenia i aktualizowania wiedzy oraz umiejętności osób starszych, w szczególności powiązanych z rynkiem pracy, a także rozwój kluczowych kompetencji  poprzez upowszechnianie idei uczenia się przez całe życie;
• Rozbudzenia potrzeby aktywności społecznej i obywatelskiej osób z tej grupy wiekowej, jako kontynuacji aktywności zawodowej po przejściu na emeryturę (program Aktywności Społecznej Osób Starszych - ASOS, komplementarny wobec programów współfinansowanych z EFS);
• Kontynuowania debaty publicznej i dialogu społecznego (większa rola partnerów społecznych w kształtowaniu wsparcia ze środków publicznych dla osób 50+ i bieżącym monitorowaniu skuteczności podejmowanych działań) na temat wyzwań związanych ze starzeniem się społeczeństwa, a także inicjowanie współpracy międzysektorowej i międzyregionalnej w zakresie identyfikacji dobrych praktyk w przeciwdziałaniu przyczynom i łagodzeniu skutków negatywnych procesów demograficznych;
• Rozwijania podejścia strategicznego w odpowiedzi na zachodzące procesy demograficzne(kontynuacja programu „Solidarność Pokoleń”), w tym także długoterminowego i kompleksowego planowania interwencji w ramach polityk publicznych realizowanych na poziomie krajowym i regionalnym poprzez systematyczną analizę i prognozę sytuacji społeczno-gospodarczej kraju oraz poszczególnych województw;
• Podnoszenia wiedzy i potencjału pracowników instytucji publicznych w zakresie istniejących wyzwań demograficznych – ich znaczenia i wpływie na poszczególne obszary życia społeczno-zawodowego Polaków, a także potencjału rozwojowego regionów i potencjału instytucjonalnego projektodawców EFS, tak aby efekty udzielanego wsparcia były jak najbardziej użyteczne i trwałe.       

Powyższe wnioski zostaną uwzględnione w ramach toczących się prac nad dokumentami programowymi dla perspektywy finansowej 2014-2020, w szczególności w zakresie Europejskiego Funduszu Społecznego, którego wykorzystanie przewidziano nie tylko na poziomie krajowym, ale również regionalnym. 

Prezentacje

1. Raport MIR i OECD „Prioritising Actions for Demographic Transitions and Ageing in selected regions of Poland”

2. Prezentacja Cristiny Martinez-Fernandez

3. Prezentacja Jolanty Perek-Białas

4. Prezentacja Zbigniewa Gwadery

5. Prezentacja Małgorzty Sarzalskiej

Źródło: MIR